Buitengaats

De voorziene bezuiniging op het leven lang leren lijkt van de baan. Het MBO kan ook in de toekomst studenten boven de 30 blijven werven en inschrijven.

Hoe de bezuiniging precies wordt omgebogen is nog niet duidelijk. Wel spreekt men van een soort gelijke verdeling van de kosten; zowel de overheid, werkgevers en werknemers als het onderwijs zullen hun steentje bij moeten dragen. Niet verkeerd.

En Van Zijl heeft gelijk als hij stelt dat  vooral het MBO ‘een groter aandeel heeft aan en daarmee een grotere verantwoordelijkheid heeft voor het opleiden van 30-plussers.’

Hoe gaat het MBO dat aandeel en die verantwoordelijkheid dan nu vorm geven? Daar heb ik niet zo veel vertrouwen in. Tenminste als je, net als ik, veronderstelt dat een leven lang leren voor een belangrijk deel te maken heeft met vaardigheden (competentie) die ervoor zorgen dat je als werknemer gedurende je loopbaan je eigen leerproces makkelijk plant, organiseert en stuurt, zij het formeel of informeel.

Waarom heb ik zo weinig vertrouwen? Dat heeft alles te maken met de moeizame manier waarop het MBO de laatste jaren invulling heeft kunnen geven aan de hiervoor geschetste onmisbare competentie ‘leren leren’. Dan doel ik in het bijzonder op de vaardigheid je eigen leerproces te kunnen plannen, organiseren en sturen. Hierbij horen allerlei zaken zoals het formuleren van je leerdoelen en –activiteiten (POP en PAP) en het reflecteren op en verslagleggen van hetgeen je gedaan hebt.

Hoeveel houvast biedt het brondocument Leren, loopbaan en burgerschap?

Het MBO werkt binnenkort met een nieuwe versie van het brondocument LLB. In het MBO is een dergelijk ‘apart’ document noodzakelijk gebleken, omdat onderwijs en bedrijfsleven tezamen niet in staat waren deze competenties te relateren aan de ontwikkeling van beroepscompetenties.

De afkorting LLB wordt met ingang van 1 augustus 2011 teruggebracht tot LB. Ofwel loopbaan en burgerschap. Want investeren in ‘leren leren’ (waaronder ik ook het reflecteren reken) doen we met ingang van 01-08-11 niet langer in het MBO. De uitdrukking ‘leren leren’ komt in het brondocument zelfs helemaal niet meer voor. En dat geldt dan logischerwijs ook voor het woord ‘reflecteren’.

Tja, dat is dan jammer. En ook een beetje onbegrijpelijk als de berichtgeving over het nieuwe brondocument op de site van de MBO Raad begint met de de volgende zin:

“Het mbo kent een drievoudige kwalificering: leren, loopbaan en burgerschap.”

Dan zijn wel als mbo vanaf augustus 2011 dus alleen nog maar van de tweevoudige kwalificering, namelijk loopbaan en burgerschap. Toch!?

Of toch niet? Kan het met nog minder? Want voor burgerschap zijn er met ingang van 1 augustus 2011 geen exameneisen meer en kennen de ROC’s alleen nog maar een inspanningsverplichting. Zeg het maar!

Ik ben daarom benieuwd wat de door het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt georganiseerde bijeenkomsten over leven lang leren en competenties van leerlingen en leraren gaan opleveren.

De vragen die het SBO wil beantwoorden zijn de volgende:

• Wat verstaan we onder levenlang leren competenties?
• Om welke competenties gaat het bij leerlingen die een levenlang leren in het vooruitzicht moeten hebben?
• Welke competenties hebben leraren nodig om de levenlang leren competenties aan leerlingen over te dragen?

En ik ben ook benieuwd of de antwoorden op bovenstaande vragen voor het MBO ook maar enigerlei waarde hebben. Want die antwoorden moeten natuurlijk wel bijdragen aan de realisatie van de verantwoordelijkheid die het MBO heeft met betrekking tot het leven lang leren. En die verantwoordelijkheid kan ik eerlijk gezegd nergens (meer) terugvinden. 

Misschien is het maar goed dat het  MBO door het actieplan “Focus op vakmanschap” minder onderwijstijd in de beroepspraktijk mag programmeren. Want studenten die hun eigen leerproces niet kunnen organiseren en sturen, zullen vooral in de beroepspraktijk (zonder goede begeleiding) grote problemen ervaren.

Misschien is het  bovendien ook maar goed dat het HBO strenger gaat selecteren aan de poort. Want een eenzijdige nadruk in het MBO op Taal (Nederlands en Engels) en Rekenen is toch echt onvoldoende als het gaat om de competenties die hogescholen van MBO’ers verlangen.